Krew

Krew (łac. sanguis, stgr. αἷμα, haima) – płyn ustrojowy, który za pośrednictwem układu krążenia pełni funkcję transportową oraz zapewnia komunikację pomiędzy poszczególnymi układami organizmu. Krew jest płynną tkanką łączną, krążącą w naczyniach krwionośnych (układ krwionośny zamknięty) lub w jamie ciała (układ krwionośny otwarty). W szerokiej definicji obejmuje krew obwodową i tkankę krwiotwórczą, a w wąskiej tylko tę pierwszą. Jako jedyna (wraz z limfą) występuje w stanie płynnym. Dziedzina medycyny zajmująca się krwią to hematologia.

Krew składa się z wyspecjalizowanych komórek oraz z osocza, w którym te komórki są zawieszone. Dzięki pracy mięśnia sercowego jest pompowana poprzez tętnice we wszystkie rejony ciała i wraca do serca za pośrednictwem żył niekiedy wyposażonych w zastawki.

Układ krążenia dorosłego człowieka zawiera około 70–80 ml krwi na kilogram masy ciała, czyli człowiek o przeciętnej masie ciała ma w sobie 5 do 6 litrów krwi (z racji różnicy w rozmiarach i masie ciała, mężczyźni mają przeciętnie około litra więcej krwi od kobiet). U dzieci krew to ok. 1/10 do 1/9 wagi ciała. Część krwi mieści się w zbiornikach krwi i jest włączana do krążenia tylko w razie konieczności.

Z powodu podobieństw pełnionych funkcji, krew u poszczególnych kręgowców nie różni się od siebie znacznie. Szczegóły odnośnie różnic pomiędzy krwią ludzką i zwierzęcą, jak i dotyczące funkcji poszczególnych jej składników zostaną omówione w dalszych częściach artykułu.

Krew ze względu na stopień utlenowania dzieli się na krew utlenowaną i odtlenowaną. Krew utlenowana płynie w tętnicach obiegu dużego i żyłach obiegu małego. Krew odtlenowana – krew, która jest słabiej wysycona tlenem (w 50–70%) od krwi utlenowanej (97%). Płynie w tętnicach obiegu małego i żyłach obiegu dużego. W przypadku sinicy także krew tętnicza nie jest odpowiednio utlenowana, co powoduje charakterystyczne objawy kliniczne.

Głównymi składnikami krwi są: płytki krwi (trombocyty), uczestniczące w procesie krzepnięcia krwi, czerwone ciałka krwi (erytrocyty), które zawierają duże ilości hemoglobiny, białe ciałka krwi (leukocyty), które stanowią barierę ochronną organizmu.

Dziedziczenie krwi

Dziedziczenie odbywa się według prawa Mendla, czyli reguły przekazywania cech dziedzicznych.
Głównym zadaniem krwi jest transport tlenu do komórek i narządów wewnętrznych, usuwanie produktów ubocznych, transport substancji odżywczych, oczyszczanie organizmu, utrzymanie prawidłowej gospodarki wodnej i mineralnej. Krew stanowi również barierę ochronną organizmu.

Grupy krwi zależą od obecności w krwinkach czerwonych aglutynogenów A i B oraz od zawartych w surowicy aglutynin anty-A i anty-B.
Wyróżniamy cztery grupy krwi: A, B, AB oraz 0, gdzie grupa krwi 0 jest uniwersalna, ale tylko jako dawca. Grupa krwi AB może zostać uniwersalnym biorcą.

Kilkadziesiąt lat temu zbadano, że w osoczu krwi można stwierdzić obecność przeciwciał przeciwko antygenom układów grupowych krwinek. Dzięki tym badaniom lekarze wiedzą, jaką grupę krwi mogą przetoczyć pacjentowi, bez obaw o jego zdrowie czy życie. Dzięki temu wiemy też, że organizm człowieka nie wytwarza przeciwciał przeciwko antygenom własnych krwinek.

Grupa A posiada przeciwciała przeciw grupie B, a grupa B posiada przeciwciała przeciw grupie A. Grupy A i B nie mogą wzajemnie wymieniać krwi.
Grupa AB nie posiada żadnych przeciwciał. Biorca, przyjmie każdą inną grupę krwi, lecz jego krew zostanie odrzucona przez wszystkie inne (oprócz oczywiście grupy AB), z racji posiadania zarówno antygenów A, jak i B.
Grupa krwi 0 nosi przeciwciała przeciw grupie A i B. Grupa 0 nie może przyjmować krwi od nikogo innego, poza inną grupą 0. Lecz będąc wolna od antygenów A i B, może przekazywać krew innym biorcom.
Jaką grupę krwi będzie miało dziecko?
Grupy krwi to serologiczne zróżnicowanie krwi w obrębie gatunku. Dziecko dziedziczy grupę krwi i czynnik Rh, podobnie jak inne swoje cechy - po rodzicach. Jego krew może być podobna do krwi mamy albo taty. Krew podzielona jest na grupy i posiada oznaczenia: A, B, AB, 0 oraz Rh+, Rh–. Na tej podstawie mówi się o zgodności pomiędzy grupami. Jeżeli kobieta jest w ciąży lub dopiero planuje potomstwo, może sprawdzić, jakiej grupy krew będzie płynąć w żyłach dziecka. Wystarczy znać swoją grupę krwi oraz grupę krwi ojca.

Dziedziczenie grup krwi (układ AB 0)

Grupa krwi ojca i matki Możliwe grupy krwi dziecka
A x A            A lub 0
B x B            B lub 0
A x 0             A lub 0
B x 0             B lub 0
A x B            A, B, AB lub 0
A x AB         A, B, lub AB
B x AB         A, B, lub AB
AB x AB      A, B lub AB
AB x 0         A lub B
0 x 0             0

Grupy krwi – zestawy antygenów, obecnych na powierzchni krwinek czerwonych. W zależności od układu grupowego brane są pod uwagę różne zestawy antygenów. Niezgodność w obrębie układu grupowego wiąże się z reakcją odpornościową organizmu, polegającą na wytworzeniu przeciwciał skierowanych przeciwko nieprawidłowym antygenom, obecnym na erytrocytach. W ramach tego samego gatunku może istnieć wiele układów grupowych krwinek czerwonych. Zachowanie zasad zgodności w obrębie układów grupowych krwi jest istotne podczas transfuzji krwi, przeszczepianiu narządów oraz w ciąży.